Ośrodek Badań nad Polskim Dramatem Współczesnym rozpoczął w ramach Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki pięcioletni projekt „Dramat polski. Reaktywacja”.  Jego celem jest wielostronne badanie polskiej dramaturgii drugiej połowy XX wieku oraz współczesnej, naukowa edycja najważniejszych dzieł dramatycznych, a także publikacja i popularyzacja utworów wybranych dramatopisarzy. W ramach projektu ukazały się dotychczas dwa tomy antologii dramatu współczesnego „Transformacja. Dramat polski po roku 1989” (2012, 2013) oraz sześć tomów serii – dramaty Grochowiaka, Piotrowskiego, Krasińskiego, Świrszczyńskiej, Schaeffera i Iredyńskiego. Trwają prace nad przygotowaniem i wydaniem kolejnych tomów dramatów (m.in. Pankowskiego).

Dla stworzenia możliwie pełnego, a zarazem zróżnicowanego obrazu polskiej dramaturgii została zorganizowana międzynarodowa konferencja (listopad 2013), a publikacji dzieł dramatycznych towarzyszyć będzie cykl czytań performatywnych, popularyzujących dramaturgię polską.

 

Projekt badawczy DRAMAT POLSKI. REAKTYWACJA (…) zrodził się z potrzeby chwili, ale jego ambicją jest stworzenie trwałej i długofalowej tendencji.

Z jednej strony od kilkudziesięciu lat mamy do czynienia z rosnącym brakiem zainteresowania tak literaturoznawców jak i twórców teatralnych powstałymi po wojnie tekstami dramatycznymi, z drugiej zaś trudno nie zauważyć, że w Polsce po roku 1989 obserwujemy dynamiczny rozwój dramatopisarstwa. Wydaje się zatem, że potrzebujemy zarówno przywrócenia rodzimej kulturze najciekawszych dzieł dramatycznych ostatniego półwiecza, wraz z kryjącymi się w nich problemami estetycznymi, politycznymi czy filozoficznymi, jak i pogłębionej debaty o sprawach, którymi żyje dramaturgia lat ostatnich. Nowy dramat obudził zainteresowanie nowoczesną klasyką – zamierzamy na ten impuls odpowiedzieć naszą serią.

Celem głównym projektu jest krytyczne wydanie dorobku polskich dramatopisarzy od lat czterdziestych aż po współczesność. Każda książka to autorska propozycja wydawcy, który dokonuje wyboru określonych utworów, poprzedza je esejem wstępnym, ukazującym sylwetkę pisarza, znaczenie i kontekst jego twórczości. Proponuje także osobistą, nowatorską interpretację prezentowanych dzieł. Wszystkie edycje mają charakter opracowania naukowego, powstają pod okiem najznakomitszych edytorów, a ich podstawą są rękopisy i pierwodruki. Chcemy zaprezentować polską dramaturgię w całym jej bogactwie i różnorodności, w jak najdoskonalszej formie. Podkreślamy więc przede wszystkim oryginalność dorobku danego autora, ale wskazujemy również na istnienie dominujących i ukrytych nurtów, odmian i poetyk, odsłaniamy złożoną problematykę prezentowanej dramaturgii, odczytujemy jej możliwe konteksty.

Jednak krytyczne opracowanie tekstu i opatrzenie go twórczym komentarzem, tak ważne i konieczne, stanowi zaledwie solidną bazę dla dokonań, na których szczególnie nam zależy – twórczych analiz i interpretacji. Oto bowiem wraz z dokonaniami młodych dramatopisarzy pojawiły się nowe teorie dramatu, który czytany bywa coraz częściej w kontekstach wykraczających poza literaturę i teatr. Traktowany jako dokument społecznych przemian, jako wyraz politycznych poglądów i filozoficznych przekonań, jako świadectwo i jako interwencja – dramat epoki post-dramatycznej nabiera nowego znaczenia.

Uczestnicy projektu i związanej z nim serii wydawniczej chcą nie tylko opisywać dramaty w języku estetyki i historii idei, ale również uczynić ich teksty przedmiotem debaty kulturalnej. Pragnęlibyśmy, aby nasza seria skłoniła badaczy i krytyków do nowych odczytań, zaś artystów sceny do poświęcenia współczesnej dramaturgii większej uwagi. Mamy nadzieję, że pogłębiona lektura najciekawszych tekstów dramatycznych zaowocuje twórczym fermentem w samym teatrze, który w dramaturgii dostrzeże równorzędnego partnera.

Artur Grabowski
Jacek Kopciński