ZNAMY LAUREATÓW konkursu RADIOWEJ TRÓJKI „NASŁUCHIWANIE: NIEPODLEGŁOŚĆ” na dramat radiowy.

Jury konkursu na dramat radiowy „NASŁUCHIWANIE: NIEPODLEGŁOŚĆ” pod przewodnictwem prof. Jacka Kopcińskiego ogłosiło swój werdykt – spośród ponad stu nadesłanych tekstów najlepsza okazała się sztuka „Nie-miejsce” Marcina Teodorczyka. To i cztery pozostałe wyróżnione słuchowiska zostaną zrealizowane przez zespół Teatru Polskiego Radia i zaprezentowane na antenie Trójki.

Po przeczytaniu 135  tekstów jury konkursu dramaturgicznego „NASŁUCHIWANIE: NIEPODLEGŁOŚĆ” przyznało: I nagrodę w wysokości 10 tys. złotych Marcinowi Teodorczykowi za sztukę „Nie-miejsce”; II nagrodę w wysokości 7 tys. złotych Katarzynie Dąbkowskiej-Kułacz za sztukę „Autarkia” i III nagrodę oraz 5000 złotych Edwardowi Dewereńskiemu za „Radio Wolna Europa”. Ponadto dwa równorzędne wyróżnienia w wysokości 3 tys. złotych trafiły do Tomasza Mana – za pracę „Wojna, dziecko, matka” oraz Witolda Pelki za sztukę „I w anioły”.

–  Pierwsza odsłona konkursu „NASŁUCHIWANIE”, którą ogłosiliśmy pod hasłem „NIEPODLEGŁOŚĆ”, spotkała się z ogromnym zainteresowaniem – mówi prof. Jacek Kopciński, przewodniczący jury konkursu. – Do redakcji „Trójki” wpłynęło 135 tekstów, spośród których w finale znalazło się pięć najbardziej oryginalnych sztuk. W konkursie wzięli udział zarówno znani dramaturdzy, jak i autorzy amatorsko zajmujący się twórczością literacką. Po otwarciu kopert z godłami jury z satysfakcją stwierdziło, że czterech spośród pięciu finalistów zadebiutuje w Teatrze Polskiego Radia.

Oprócz prof. Jacka Kopcińskiego z Instytutu Badań Literackich PAN, redaktora naczelnego miesięcznika „Teatr”, w skład jury konkursu weszli: Dominika Kluźniak – aktorka Teatru Narodowego; Krzysztof Czeczot – aktor i reżyser nagrodzony Prix Europa 2013 za słuchowisko „Andy”; Wawrzyniec Kostrzewski – reżyser teatralny i twórca telewizyjnego programu „La La Poland”; Mariusz Cieślik – zastępca dyrektora Programu 3 Polskiego Radia.

– Zaproponowany z okazji 100. rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości temat okazał się bardzo inspirujący i zaowocował tekstami, które nie zawsze odwołują się do wydarzeń roku 1918 – dodaje przewodniczący jury. – Zgodnie z intencjami twórców konkursu, hasło „NIEPODLEGŁOŚĆ” zostało przez jego uczestników potraktowane w sposób szeroki i nieoczywisty. Wszystkie nadesłane sztuki świadczą zarazem o osobistym zaangażowaniu autorów.

Narodzone i wyróżnione dramaty zwróciły uwagę jury bardzo oryginalną, niekiedy wręcz zaskakującą formą radiową, która stanowi prawdziwe wyzwanie dla reżyserów przyszłych słuchowisk. Zwycięska sztuka wyemitowana została 11 listopada. Kolejne słuchowiska zrealizowane na podstawie nagrodzonych tekstów zostaną zaprezentowane na antenie Trójki w kolejne niedziele: 18 i 25 listopada oraz 2 i 9 grudnia o godzinie 20.05.

Ponadto 2 grudnia o godzinie 12.00 w Instytucie Teatralnym w Warszawie (ul. Jazdów 1) odbędzie się maraton wszystkich pięciu wyróżnionych słuchowisk.

W zamierzeniu organizatorów „NASŁUCHIWANIE” ma być wydarzeniem cyklicznym, które co roku zmieniać będzie podtytuł. Partnerem akcji jest Instytut Teatralny w Warszawie oraz Ośrodek Badań nad Polskim Dramatem Współczesnym.

I nagroda: Nie-miejsce Marcina Teodorczyka

Ten dramat ma kształt radiowego reportażu i rzeczywiści jest dokumentem – dokumentem tego, co się stało z Polakami w czasach późnej nowoczesności… „Nikt tu nie chce, bym była sobą. Każdy chce, żebym była gorsza. Płacą mi za to, wymagają, ale dobrze płacą i zwykle uczciwie” – mówi bohaterka „Nie-miejsca”, wnuczka Polaków wywiezionych w czasie wojny do Kazachstanu. Ta młoda kobieta w sercu i umyśle przechowała Polskę, której już nie ma, i nie może się z tym pogodzić. Dlatego opowiada o swojej miłości do ojczyzny i o upokorzeniu, jakiego doznała od rodaków, którzy nie znają swojej historii, tradycji, kultury, ale zawsze gotowi są zamanifestować swoja wyższość. Dobrze, że jej delikatny, wcale nie napastliwy głos usłyszeliśmy właśnie 11 listopada, kiedy celebrujemy nasz patriotyzm. Na rachunek sumienia nigdy nie jest za późno.

Jacek Kopciński

II nagroda: Autarkia Katarzyny Dąbkowskiej-Kułacz

W tej sztuce miejsca i sytuacje pojawiają się i znikają pod wpływem impulsów myślowych głównej bohaterki, a czas płynie strumieniem jej świadomości… Ta wewnętrzna żegluga odbywa się na trasie  Amygdala – Hipokamp – Autarkia i nie są to nazwy egzotycznych wysp, tylko obszary ludzkiego mózgu odpowiadające w kolejności: pamięci emocjonalnej, pamięci przestrzennej i – poczuciu kobiecej niezależności. Sam dramat – najbardziej oryginalny ze wszystkich nadesłanych na nasz konkurs – jest najlepszym wyrazem autarkii. Artystycznej autarkii jego autorki – Katarzyny Dąbkowskiej-Kułacz.

Jacek Kopciński

III nagroda: Radio Wolna Europa Edwarda Dewereńskiego

Radio w radiu to pomysł nienowy, ale cztery radia w jednym? Pierwsze to przedwojenne Polskie Radio Warszawa na fali czterysta osiemdziesiąt. Drugie to radio powstańcze, a właściwie radiostacja. Trzecie to Wolna Europa, od którego wzięła tytuł cała sztuka, a czwarte – to radio stalinowskie. Każde brzmi i szumi inaczej i każde relacjonuje inny dramat tych samych ludzi, dwóch polskich spikerów W „Trójce” jest ich wielu, więc wyobraźcie sobie, że musicie dzisiaj ogłosić wybuch wojny… Albo zapowiedzieć radziecki hymn jako nową polską pieśń narodową… Ten fantastyczny, radiowy skrót polskich losów stworzył w Radiu Wolna Europa Edward Dewereński.

Jacek Kopciński

I Wyróżnienie: Wojna, matka, dziecko Tomasza Mana

Ten dramat to nowoczesny poemat radiowy, rozpisany na trzy głosy: Matki, Dziecka i… Wojny, która mieszka w naszych głowach. „Mamo włosy ci pachną wojną” – mówi Dziecko do Matki, a Wojna się cieszy i dalej odbiera ludziom spokój. W tym dramacie świat wybucha, a ludzie się gubią, ale wojna nie jest w nim tylko tragiczną historią. Jest stanem umysłu, który wysadza w powietrze małżeństwo i  rodzinę. W powietrzu unosi się pył, nic nie widać, ale słychać głosy ludzi, którzy – mimo katastrofy -  szukają się po omacku, wiedzeni głosem dziecka. Tak gwałtowne i tak niezwykłe metafory radiowe konstruuje dziś tylko jeden autor – Tomasz Man.

Jacek Kopciński

II Wyróżnienie: I w anioły Witolda Pełki

Jaki wpływ miała spłuczka zerwana w klozecie pewnego terenowego komitetu PZPR na światopogląd urzędującego tam sekretarza? To fundamentalne pytanie pozostałoby bez odpowiedzi gdyby nie sensacyjna akcja tej świetnej komedii politycznej. Nieoczywistych związków przyczynowo-skutkowych jest w niej dużo więcej i nic dziwnego, skoro wszystkiemu patronuje sam Anioł Stróż, który pewnego dnia ukazał się na ścianie…. „Nadchodzi jakaś zmiana” – prorokuje główny bohater tej „cudownej” sztuki i nie myli się, bo w miasteczku, które wymyślił i usłyszał Witold Pełka, wybucha prawdziwa epidemia niepodległości!

Jacek Kopciński